“Yüzme Havuzlarında Güvenliği Sağlamak İçin Tasarımdan İşletmeye Kadar Olan Bütün Süreçlerde Standartlara ve Yönetmeliklere Uyum Şarttır” Yüzme havuzlarında standartların uygulanması, havuz sektörünün gelişmesi adına önem arz etmektedir. Yüzme havuzlarında standartları, havuzların tasarım aşamasından işletimine kadar olan süreçte sahip olması gereken teknik özellikleri, Artes’in güvenli, standartlara uygun ve çevre dostu havuzlar için sunduğu projeleri konuştuğumuz Artes Havuzculuk Genel Müdürü, Makine Mühendisi Üzeyir Uludağ, havuz projelerinde standartların uygulanması ve denetiminin önemini anlattı. Havuz Proje tasarım aşamasından, işin yapımı ve teslim süreçlerini anlatır mısınız? Bu süreçte standartların önemi nedir? Öncelikle sözünü ettiğimiz havuzlar genel kullanıma açık yüzme havuzları olacaktır. Havuz tasarımında ilgili Standartlara bağlı olarak ; Tasarımın spor amaçlı, terapi havuzu, fizik tedavi halka açık yüzme havuzu, site havuzu ve otel havuzu’mu gibi hangi havuz türüne göre yapılacağı belirlenir. Havuz kullanım amacı belirlendikten sonra bağımsız yapılacak yüzme havuzlarının yer seçiminin belirlenmesi gerekir. Diğer havuzlar binalar içinde olacağı için bina projesi yapım aşamasında çözülecektir. Bir yapıdan bağımsız havuzlar ve açık tüm havuzların tasarımında öncelikle yer seçimi ile başlanır. Yer seçiminde, rüzgâr yönü, güneşin etkili olduğu alanlar dikkate alınmakla birlikte, havuzun yapılacağı, alana zemin etüd çalışmalarının yapılması gerekir. Zemin etütü sonuçlarına bağlı olarak mimari proje dikkate alınarak, inşaat mühendisleri, bu zemin uygun yapım yöntemlerini belirler ve projelendirir. Mimari Proje ve statik proje hazırlandıktan sonra yüzme havuzu uzmanlık belgesi olan makine mühendisi ve elektrik mühendisi projeyi standartlara uygun olarak hazırlar ve TMMOB ilgili odası onayından sonra proje uygulama aşamasına geçer. Özellikle genel kullanıma açık yüzme havuzları ve bireysel aile havuzları toplum sağlığını çok yakından ilgilendirmektedir ve proje yapımından uygulanıp işletmesine kadar olan tüm süreçlerde ilgili standartlara uygun olmalıdır. Özellikle genel kullanıma açık yüzme havuzları ve bireysel aile havuzları toplum sağlığını çok yakından ilgilendirmektedir ve proje yapımından uygulanıp işletmesine kadar ilgili standartlara uygun olarak yapılmalıdır. Ülkemizde Avrupa Birliğinin de kabul ettiği, TS 13661, UHE 4 FINA standartları ve EN ile başlayan yüzücü güvenliği ve sağlığını korumayı amaçlayan zorunlu standartlar vardır. Bu standartlar gelişen teknoloji dikkate alınarak dönem dönem yenilenmektedir. Havuz yapım ve işletmesinde standart yani teknik yasalar olmasına rağmen ülkemizde uygulaması çok kısıtlı, bu alanda denetimin yapılmaması da önemli bir eksikliktir. Farklı ülkelerde uygulanan düzenlemeler arasında sizin dikkatinizi çeken en önemli farklar nelerdir? Bu standartlara uyumu sağlamak için sektörün izlemesi gereken yöntemler konusunda neler önerirsiniz? Firma olarak Papua yeni Gine’de ABD Konsolosluğu’nun ve Türkmenistan ABD Konsolosluğunun projelendirmesini, malzeme sağlanmasını ve montajını yaptık. ABD’nin hazırladığı teknik şartname DIN normları ile uyumlu standartlara uygun olarak hazırlanmıştı. Proje son derece detaylı olarak yaklaşık 6 ayda hazırlandı ve uygulaması yapıldı. Tacikistan’da bağımsız atlama havuzu, spor kompleksi içinde bulunan atlama havuzu 26.00X52.00 Mt boyutlarında olimpik havuzu, çocuk havuzu ve yüzme havuzunun projelendirilmesini, malzeme sağlanmasını ve montajını yaptık. Bu projenin filtrasyon ve dezenfeksiyon tesisatının teknik şartnamesi Rus Sniplerine uygun olarak hazırlanmış olimpik havuz aksesuarları FINA normlarına uygun olarak belirlenmiş ve uygulanmıştır. Kum filtreleri kum yüksekliği 1.20 Mt.ve tüm havuzların filtrasyon ve dezenfeksiyon tesisatı tam otomatik olarak yapıldı. Bu örnekler doğrudan firmamızın yaptığı işlerden örnek olarak verilmiştir. Bu projelerin ilgili standartlara uygunluğu ilgili birimler tarafından her aşamada denetlenmiştir. Ayrıca bazı Alman firmaları tüm ürünleri ve uygulamaları tavizsiz olarak DIN normlarına uygun olarak yapmaktadır. Bünyelerinde oluşturulan AR-GE çalışmalarından DIN normlarının güncellenmesinde yararlanılmaktadır. Avrupa’da düzenlenen fuarlarda da izlediğim kadarıyla Avrupa bütününde standartlara uygun malzeme üretimi ve uygulaması yapılmaktadır. Toplumsal huzur ve güvenliği için hazırlanan ve evrensel hukuka uygun Anayasa kararlarını ve yasaları uygulamayan bir ülkede, Bilim ve teknolojiyi temel alarak geliştirilen standartları uygulamaması ve denetleme görevini yapmaması açılanabilir değil. Bilindiği gibi havuz sektöründe tek örgütlü yapı UHE’dir (Ulusal Havuz Enstitüsü Derneği). Türkiye genelinde sektörde binlerle ifade edebileceğimiz irili ufaklı firma olmasına rağmen UHE’nin üye sayısı 84’ te kalmıştır. UHE’ye üye olunmamasının nedeni, sektörde bulunan unsurların, sorunların örgütlü davranılarak çözüme kavuşturulması gerektiği kültüründen yoksun olması veya UHE’nin belirlediği kurallara uymak istememesi olabilir. Aynı zamanda UHE yönetiminin çalışma ve uygulamalarının sektöre bakış açısının, sektörde bulunan firmalar açısından yetersiz olarak görüldüğü de söylenebilir. Tüm bunlara rağmen sektörün tek temsilcisi, UHE’nin sorunların çözümü için çalışmalar yapabilir. Sektörde bulunan üye olan ve olmayan firmalar ile ortak toplantılar yaparak sonuç raporu hazırlayabilir. İlgili devlet kurumları, yerel yönetim temsilcileri, meslek odaları, üniversitelerin ilgili bölümleri ile görüşmeler yaparak , öncelikle kurumsal sorunların çözümü için çaba sarf edebilir.

Artes olarak temel anlayışımız, standartlara uygun iş yapmaya önem vermek ve özen göstermektir

İşletme sırasındaki etkililiği ve verimliliği en yüksekte tutmak, bir havuz projesi için neden çok önemli? Artes’in bu yaklaşımdaki olmazsa olmaz uygulamaları nedir? Her boyuttaki yüzme havuzları; sağlık, eğlence, tedavi, spor amaçlı olarak çok geniş halk kitleleri tarafından kullanılmaktadır. Dolayısıyla bizim yaptığımız iş doğrudan halk sağlığı ile ilgili olduğu için bu konuda denetim olmasa bile, hassas ve etik kurallara uygun davranmak zorundayız. Artes olarak 38 yıldır sektörde yurt içi ve yurt dışında her boyutta yüzme havuzları ve süs havuzları yaptık ve yapmaya devam ediyoruz. Bu konuda temel anlayışımız ilgili standartlara uygun olarak iş yapmaya önem ve özen göstermektir. Konunun işletme boyutu ile firmamız ilgilenmemekle birlikte, havuzunu yaptığımız kurum ve firmalara işletme kılavuzu ve konu ile ilgili UHE’nin yayınlarını paylaşıyoruz. Ülkemizde ve dünyada enerji maliyetleri çok yüksek olduğundan aynı zamanda çevre kirliliğini azaltmak için ısıtılan tüm tesis ve konutlarda yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanmak önem arz etmektedir. Türkiye’nin iklimine göre ısıtma sistemlerinin optimizasyonu konusunda ne tür stratejiler yaygın olarak tercih ediliyor? Güneş enerjisi kullanımı havuz sistemlerini ve tekniğini nasıl etkiliyor? Yüzme havuzlarında, havuz suyunun ısıtılması çoğunlukla kapalı havuzlarda yapılmaktadır. Ancak bazı bölgelerde açık havuz kullanım süresini uzatmak için nisan, mayıs ve eylül aylarında ısıtma tercihleri de oluyor. Kapalı yüzme havuzlarında havuz suyunun ısıtılması, bir enerji kaynağına bağlı olarak plakalı eşanjörler aracılığı ile yapılıyor. Havuz suyu ısısı havuzun kullanım amacına bağlı olarak 28-35 Cº arasında değişir. Eşanjör ile ısı merkezi arasındaki primer devre üzerinde üç yollu otomatik kumandalı vana kullanmak gerekir. Eşanjör kapasitesinin hesabı, kapalı havuzun bulunduğu bölgedeki ortalama dış hava ısı değeri dikkate alınarak yapılır. Ülkemizde ve dünyada enerji maliyetleri çok yüksek olduğundan aynı zamanda çevre kirliliğini azaltmak için ısıtılan tüm tesis ve konutlarda yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanmak önem arz etmektedir. Kapalı yüzme havuzlarının ısıtılmasında; yenilenebilir enerji kaynaklarından olan güneş, rüzgar ve ısı pompalarını kullanılması gerekiyor. Yatırım yapan resmi ve özel kurumlar ilk yatırım maliyetlerini pahalı bulduğundan yenilenebilir enerji kaynaklarını tercih edenlerin sayısının çok az olduğunu söyleyebilirim. Yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanarak havuz suyunu ısıtmanın ilk yatırım maliyeti yüksek olmakla birlikte, zaman içerisine enerji ödemeleri azalacağından kısa zamanda kendini amorti edecek ve havuzların ömrü boyunca çok az denilecek kadar enerji maliyeti ödenecektir. “Bütün yüzme havuzlarında yüzücü güvenliğini sağlamak için projelendirme aşamasından, yapımına ve işletmesine kadar tüm aşamalarda standart ve yönetmeliklere uyulması ve güvenlik önlemlerinin ilgili kurumlar tarafından denetlenmesi gerekiyor.” Özellikle havaların ısınmasıyla birlikte gündeme gelen ve son yıllarda daha fazla dillendirilen yüzme havuzlarında güvenlik önlemleri konusunda neler söylemek istersiniz? Otomatik kapaklar veya alarm sistemleri gibi teknolojilerin kullanımının yaygınlaşması için ne gibi adımlar atılmalı? Bütün yüzme havuzlarında yüzücü güvenliğini sağlamak için; projelendirme aşamasından, yapımına ve işletmesine kadar standart ve yönetmeliklere uyulması ve güvenlik önlemlerinin ilgili kurumlar tarafından denetlenmesi gerekiyor. Yüzme havuzlarında sıklıkla boğulma ve elektrik çarpması gibi kazalar ile karşılaşıyoruz. Kaza nedenlerinden bazıları da havuzların tasarım hatasından kaynaklanmaktadır. Bilirkişi olarak görevlendirildiğim ölümlü bir vakada, havuz suyunu boşaltırken havuza giren bir kişi açık bir dip emiş süzgecinde kuvvetli bir vakumdan kurtulamayarak yaşamını yitirmiştir. Havuzun tasarım aşamasında havuzun alanına bağlı olarak yeteri kadar dip süzgeci konulmuş olsaydı böyle bir kaza olmayacaktı. Bir makine mühendisi olarak yüzme havuzlarındaki mekanik aksam kalitesinin yüzme havuzu için önemi nedir? Bu kalite işletme, güvenlik, bakım maliyetleri üzerinde nasıl bir etki yaratır? Sürekli dile getirdiğimiz gibi havuzları bir bütün olarak görmek gerekir. Tasarım, projelendirme, ekipman seçimi ve işletme, ilgili standartlara uygun olarak yapılmalıdır. Bu temel ögelerden birisi eksik olduğu zaman yüzülebilir sağlıklı ve güvenli bir havuza sahip olamazsınız. Sistemde kullanılan ekipmanların, dezenfeksiyon ve kimyasalların, CE sertifikası, ulusal ve uluslararası kalite belgesine ve kullanım garanti süresi taahhüdünün bulunması gerekir. Bu kurallara uygun olmayan ekipmanlar kullanıldığı zaman veya havuzun kapasitesine uygun ekipman seçilmediği zaman havuz güvenli olmaz ve bakım maliyetleri sürekli artar.

“Türkiye’de yüzme havuzu pazarında ekipman üreticilerinin uluslararası standartlara uyması halinde dış pazardaki payını artırabilir.”

Dünya genelinde de sektörü takip eden bir mühendis olarak Türkiye’deki yüzme havuzu pazarında görmek istediğiniz trendler veya değişiklikler nelerdir? Küresel pazarda dikkatinizi çeken yenilikçi malzemeler veya teknolojiler var mı? Türkiye’de yüzme havuzu pazarında bulunan ekipman üreticilerinin iç pazarla birlikte dış pazara yönelik çalışmalar yapması gerekir. Üretim yaparken uluslararası kalite standartlarına uyması dış pazardaki payını artırabilir, ancak üreticiler dış pazarda etkin olabilmesi için AR-GE çalışmalarına yatırım yapması gerekir, ayrıca devletin ihracat gelirlerinin arttırılabilmesi için üretici firmaları ekonomik olarak desteklemesi gerekir. Ekipman üreticilerinin ve havuz yapımcılarının dış pazarda daha çok orta Asya ve Afrika’ya yönelik çalışmalarını gözlemlemekteyim. Bu firmaların uluslararası standartları yakından takip ederek Avrupa pazarına da ulaşması iyi olur diye düşünüyorum. Bazı yerli üreticilerimizin, kendi markası veya Avrupa’daki üreticilere fason üretim yaptığını biliyorsunuz. Bu durum bizi gururlandırdığı gibi, ülkemize de çok ihtiyacımız olan döviz kazandırmaktadır.

Olimpik ve atlama havuzlarının aksesuarlarının ve havuz derinliklerinin FİNA normlarına uygun olması gerekir

Artes, olimpik yüzme havuzu, atlama havuzu da dahil olmak üzere çok sayıda farklı yüzme disiplinine uygun havuz projesine de imza attı. Farklı standartları gerektiren havuz projelerinde Türkiye hangi noktada? Genel kullanıma açık havuz yaptırmak isteyen yerel ve merkezi yönetimlerin, sitelerin ve işletmelerin öncelikle teknik şartname hazırlarken ilgili standartları esas almak zorunda ve yapılan işin standartlara uygunluğunu denetlemek zorundadır. Genel kullanıma açık yüzme havuzlarının ve ev havuzlarının, projelendirmesi, filtrasyon, dezenfeksiyon, elektrik tesisatının yapımı ve işletmesinde ilgili standartlara uymak zorunludur. Olimpik ve atlama havuzlarının filtrasyon, dezenfeksiyon ve elektrik tesisatı proje ve yapımında da ilgili standartları uygulanması gerekiyor ancak olimpik ve atlama havuzlarının aksesuarlarının FİNA normlarına uygun olması gereklidir. FİNA normlarına göre ulusal, uluslararası ve olimpiyat oyunlarına uygun aksesuarlar belirlenmiştir ve bu havuzlarda belirtilen aksesuarları kullanmak zorunludur. Uluslararası yarışmaların yapılacağı havuzlar FİNA yetkilileri tarafından denetleniyor, uygunluk var ise ilgili havuzda yarışmaların yapılmasına izin veriyor. FİNA normları, olimpik ve atlama havuzlarının aksesuarlarını belirlemekle birlikte, havuzların derinliğini, havuz boyutlarının toleranslarını ve duvar kaplama malzemelerinin özelliklerini belirler. 2021-2025 FİNA Normlarına göre, olimpik havuzların çok amaçlı kullanılması öngörülmektedir. Buna göre olimpik 26.00X52.00 Mt. boyutlarındaki olimpik yüzme havuzlarında, Bulkhead, Headwall ve 40 Cm yüksekliğinde ayarlanabilir atlama taşı kullanılması istenilmektedir. Atlama havuzlarında ise, atlama platformunun sayısı ve dizilişleri, havuzun en az derinliğinin belirlenmesi, taban hava sistemi ve yüzey hareketlendirme sistemlerini belirler. Ülkemizde; Havuz projelendirilmesinde, yapımında ve işletmesinde, merkezi yönetimin, yerel yönetimlerin, otel yatırımcılarının, site yönetimlerinin, aile havuzu yaptıranların standartların uygulanması ile ilgili hassas ve istekli davrandığını söyleyemeyiz, ancak bazı otel yatırımcıları ve spor kompleksi yaptıracak kurumlar, standartların uygulanması konusunda istekli olabiliyorlar. Özellikle pandemiden sonra kent dışında oluşturulan sitelerde ortak kullanıma açık yüzme havuzu yerine her villaya 15-30 m² açık kapalı yüzme havuzu yaptırmak isteyen yatırımcı müteahhitler ve güvenlikli toplu konut yaptıran müteahhitler standartlara uygun havuz yaptırmıyor. Bizden teklif istediklerinde, standartlardan, mühendislikten söz ettiğimizde hemen uzaklaşıp bir daha teklif istemiyorlar. Konunun en trajik olan yanı ise sektörde bulunan çok sayıdaki havuz yapımcıları da standartları dikkate almadan müteahhitin ve yatırımcının isteklerine uygun, en ucuz havuz yapımı için birbiriyle kıyasıya mücadele ediyor. Türkiye havuz sektörü size göre nasıl bir yılı geride bıraktı? Hem global pazarda hem de Türkiye’de 2024 yılı nasıl geçti? Bu doğrultuda Artes’in 2024 yılını da değerlendirebilir misiniz? Devam eden yurtiçi ve yurtdışı işlerimiz olmasına rağmen ülke ekonomisinin sağlıklı olmaması ve Ukrayna –Rusya savaşı bizi de etkiledi. İç pazarda fiyatların çok düşük olması, haksız rekabetin artması, ödeme ve tahsilat gecikmesi açısından baktığımızda 2024’ün iyi geçtiğini söyleyemeyiz. 2025 yılı için hedefleriniz ve gerçekleştirmeyi planladığınız projeleriniz nelerdir? Merkezi yönetimin yani hükümetin ekonomik programına baktığımızda, uluslararası savaşların yaşandığı ortamda, yanı başımızda olan Ortadoğudaki gelişmeler dikkate alındığında 2025 yılının çalışanlar ve küçük orta işletmeler açısından daha zor geçeceğini düşünüyorum. Son olarak eklemek istedikleriniz var mıdır? Dünyada yaşanan iklim krizi ve enerji sorunu ülkemizde daha yoğun olarak hissedilmektedir. Özellikle verimli tarım alanlarının, zeytinliklerin, ormanların, maden ve oto yol yapımı için tahrip edilmesi, su kaynaklarının azalması ve çarpık kentleşme sonucu ısı adalarının oluşması, buna bağlı olarak iklim krizi ve gıda güvenliği açısından ülkemizi derinden etkilemektedir. Havuz sektörü olarak bizler, frekans kontrollü pompa ve elektrikli ekipmanlar gibi daha az enerji tüketen ekipmanlar kullanarak, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelerek ve su kullanımını azaltarak, iklim krizi etkilerini azaltabiliriz. Dikkat çekmek istediğim diğer bir konu ise şimdilik Marmara denizinde yaygınlaşan ve ilerde tüm denizlerimizi de etkileyecek müsilajdır. Denizlerde canlı yaşamını azaltacağı gibi deniz kıyılarında kurulan otel ve turistlik tesislere gelen turistler denizlere giremeyeceği için havuzlara yöneleceklerdir. Konunun uzmanları şimdilik Marmara denizi için bu uyarıyı yapmaktadır. Dolayısı ile havuzların standartlara uygun yapılması ve işletmesi daha önem kazanacaktır.