30 mA Kaçak Akım Rölesi Gerçekten Yeterli mi?

Anasayfa İnceleme 30 mA Kaçak Akım Rölesi Gerçekten Yeterli mi?

Yazar: Eda GEDİKOĞLU

08 Oct 2025

Elektrik güvenliği, özellikle havuz gibi suyla temasın yoğun olduğu alanlarda hayati öneme sahiptir. Kaçak akım koruma röleleri (KAK), bu güvenliğin en kritik bileşenlerinden biri olarak kabul edilir. Ancak, yaygın olarak kullanılan 30 mA’lik koruma rölelerinin mutlak güvenlik sağlamadığı, standartlarda belirtilen sınır değerlerin yalnızca belirli koşullar altında koruma sunduğu unutulmamalıdır. Bu makalede, TS_HD_60364_7_702 standardı çerçevesinde havuzlarda elektriksel güvenlik ele alınmakta; 30 mA’lik kaçak akım rölelerinin sınırları ve dikkat edilmesi gereken uygulama detayları teknik açıdan değerlendirilmektedir.

E-Dergi

Genel bir yaklaşım olarak insan vücudu 1000 ohm kabul edilir. Bu insandan insana değişeceği gibi, diğer şartlar (Nem, ıslaklık, ıslaklığın niteliği, sıcaklık vb) bunu değiştirir. Sonuçta <30V güvenli taraf sayılabilir. Havuz ıslak ayak yürüme alanları içinde kalan hacimde, 1 ve 2. Bölgelerdeki şebeke voltajı ile beslenen cihaz ve üniteler, kısmi koruma altında olsalar dahi, 30mA kaçak akım korumasının insan güvenliğini garanti ettiği söylenemez.

Evet, belirli koşullar altında 30 mA’lık bir kaçak akım da ölümcül olabilir. Standartlara göre (ör. IEC 60479), 30 mA sınırı normalde hayati tehlike yaratmayacak bir eşik olarak tanımlanmaktadır, ancak bu mutlak bir garanti değildir.

30 mA neden her zaman güvenli değildir? Rölenin varlığı sorumluluğu ortadan kaldırmaz.

Etki süresi belirleyicidir: Akım vücutta ne kadar uzun süre akarsa, risk o kadar büyük olur. 30–50 mA'dan itibaren kas krampları ve solunum durması meydana gelebilir.
Kapatma hızı kritik öneme sahiptir: Arıza akım koruma şalterleri (FI/RCD) 30 ms içinde devreye girmelidir. Yaşlanma, yanlış kurulum veya teknik arızalar nedeniyle gecikmeli tepki vermeleri hayati tehlike oluşturabilir.
Vücuttan geçen akım yolu: Elinden ayağına veya göğüs bölgesinden geçen yol, kalbi doğrudan etkileyebileceğinden özellikle tehlikelidir.
Vücut direnci, ortam koşullarına göre değişir (örneğin su içinde, ıslak zeminde, nemli ortamda direnç düşer ve akım etkisi artar).
Alternatif akım ve doğru akım: Alternatif akım (örneğin 50 Hz şebeke akımı), kalp odacıklarında fibrilasyona daha kolay neden olabileceğinden, doğru akımdan daha tehlikelidir.

Neden 30 mA Röle Açmayabilir?

Röle doğru bağlanmamışsa ya da selektivite hatası varsa (örneğin 300 mA röle önce açıyorsa), 30 mA röle devreye girmeyebilir.
Kaçak akımın yönü ve karakteri, bazı durumlarda rölenin algılama eşiğini aşmayabilir.
Röle test edilmemişse veya arızalıysa, koruma devreye girmez.

Sonuç

30 mA nominal hata akımına sahip bir FI koruma şalteri önemli bir koruma sağlar, ancak mutlak güvenlik sağlamaz. Akım şiddeti, etki süresi, akım yolu ve kesme hızının kombinasyonu, tehlikenin derecesini belirler. Bu nedenle, düzenli kontroller ve doğru kurulum çok önemlidir. 30 mA sınır değeri, IEC 60479-1 standardına göre insan sağlığı açısından kritik eşiktir. Bu seviyede bir kaçak akım, genellikle kalıcı fizyolojik zarar vermeden önce devreyi kesmek üzere tasarlanmıştır. Ancak bu koruma, her zaman mutlak güvenlik sağlamaz.

Röleye güvenmek yerine: Kısa ve kolay bir form eklidir.